دندان‌های شیری نقش بسیار مهمی در سلامت کلی کودکان ایفا می‌کنند. این دندان‌ها نه تنها به جویدن غذا و صحبت کردن کمک می‌کنند، بلکه فضای لازم برای رشد دندان‌های دائمی را نیز حفظ می‌کنند. اگر دندان شیری کودک زودتر از زمان طبیعی بیفتد یا کشیده شود، فضای خالی آن می‌تواند باعث جابجایی دندان‌های مجاور و مشکلات ارتودنسی در آینده شود. در چنین شرایطی، استفاده از فضا نگهدارنده دندان (Space Maintainer) بهترین گزینه برای حفظ فضای لازم برای رویش دندان دائمی است. در این مقاله، به بررسی کامل فضا نگهدارنده دندان، مزایا، انواع، و اهمیت آن می‌پردازیم.

اهمیت دندان‌های شیری و حفظ فضای آن‌ها

دندان‌های شیری به دلایل زیر از اهمیت بالایی برخوردار هستند:

1. جویدن غذا: دندان‌های شیری به کودکان کمک می‌کنند تا غذا را به درستی بجوند و هضم کنند.

2. صحبت کردن: این دندان‌ها در تلفظ صحیح کلمات و رشد گفتاری کودکان نقش دارند.

3. حفظ فضای دندان‌های دائمی: دندان‌های شیری فضای لازم برای رویش دندان‌های دائمی را حفظ می‌کنند. از دست دادن زودرس آن‌ها می‌تواند باعث جابجایی دندان‌ها و مشکلات ارتودنسی در آینده شود.

چرا فضا نگهدارنده دندان ضروری است؟

اگر دندان شیری کودک زودتر از زمان طبیعی بیفتد یا کشیده شود، دندان‌های مجاور ممکن است به سمت فضای خالی حرکت کنند. این جابجایی می‌تواند باعث شود دندان دائمی زیرین کج رشد کند یا در موارد شدید، اصلاً رویش نکند. فضا نگهدارنده دندان با حفظ فضای خالی، از این مشکلات جلوگیری می‌کند.

انواع فضا نگهدارنده دندان

فضا نگهدارنده دندان به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:

۱. فضا نگهدارنده ثابت

این نوع فضا نگهدارنده به دندان‌های مجاور چسبانده می‌شود و قابل برداشتن توسط کودک نیست. انواع فضا نگهدارنده ثابت عبارتند از:

– فضا نگهدارنده یک‌طرفه (Unilateral Space Maintainer)

این نوع برای حفظ فضای یک دندان شیری از دست رفته استفاده می‌شود و معمولاً از یک حلقه فلزی و سیم تشکیل شده است.

– فضا نگهدارنده دو‌طرفه (Bilateral Space Maintainer)

این نوع برای حفظ فضای چند دندان شیری از دست رفته استفاده می‌شود و معمولاً از یک قوس فلزی تشکیل شده است.

۲. فضا نگهدارنده متحرک

این نوع فضا نگهدارنده شبیه به دندان مصنوعی است و کودک می‌تواند آن را از دهان خارج کند. این نوع معمولاً برای کودکانی استفاده می‌شود که چندین دندان شیری را از دست داده‌اند.

مزایای استفاده از فضا نگهدارنده دندان

1. جلوگیری از جابجایی دندان‌ها: فضا نگهدارنده دندان از حرکت دندان‌های مجاور به سمت فضای خالی جلوگیری می‌کند.

2. حفظ فضای لازم برای رویش دندان دائمی: این وسیله فضای لازم برای رویش صحیح دندان دائمی را حفظ می‌کند.

3. جلوگیری از مشکلات ارتودنسی: با حفظ فضای خالی، از نیاز به درمان‌های ارتودنسی پیچیده در آینده جلوگیری می‌شود.

4. حفظ عملکرد دندان‌ها: فضا نگهدارنده دندان به حفظ عملکرد دندان‌ها در جویدن و صحبت کردن کمک می‌کند.

مراحل قرار دادن فضا نگهدارنده دندان

قرار دادن فضا نگهدارنده دندان شامل چند مرحله اصلی است:

1. معاینه و تشخیص: دندانپزشک با معاینه دقیق و استفاده از تصاویر رادیوگرافی، نیاز به فضا نگهدارنده را بررسی می‌کند.

2. قالب‌گیری: از دهان کودک قالب گرفته می‌شود تا فضا نگهدارنده متناسب با ساختار دهان ساخته شود.

3. ساخت فضا نگهدارنده: فضا نگهدارنده در لابراتوار ساخته می‌شود.

4. قرار دادن فضا نگهدارنده: دندانپزشک فضا نگهدارنده را در دهان کودک قرار داده و تنظیم می‌کند.

مراقبت‌های پس از قرار دادن فضا نگهدارنده دندان

پس از قرار دادن فضا نگهدارنده دندان، رعایت نکات زیر ضروری است:

• رعایت بهداشت دهان و دندان (مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم)

• اجتناب از مصرف غذاهای سفت یا چسبنده که ممکن است به فضا نگهدارنده آسیب برسانند.

• مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه و پیگیری.